Vietnam (1) - Ha Noi

Oncelikle gocebe'yi takip eden okurlardan Guneydogu Asya gezimizin Hong Kong'dan sonraki kismini epey bir zamandir yazmadigim icin ozur dilemem gerekiyor. Araya giren zamani 2 sene sonra - en sonunda - yapilan bir Turkiye seyahati, gelenegi bozmayan bir kis ortasinda yaz gezisi ve pek cok keyifli projeyle gecirdim.

Simdi kaldigim yerden yani Hong Kong'dan sonraki ilk destinasyonumuzdan baslayabilirim...

Hong Kong'da tami tamina 2 gun ve 2 gece gecirdikten ve aile ortalamasi ikiser kiloyu topladiktan sonra bir sabah ucusuyla Vietnam'in baskenti Hanoi'ye vardik. Burada araya bir not dusmek istiyorum. Asya'da en azindan bizim gittigimiz 4 ulke arasinda ucakla mesafeler o kadar yakin ki dondukten sonra Hong Kong plani yapanlara ve benden oneri isteyenlere israrla "Mutlaka ama mutlaka Hanoi'ye de gitmelisiniz...alt tarafi 1,5 saat ucakla" der oldum. Niyetim ciddi! Dunya uzerindeki herkesin Hanoi'ye gitmesini istiyorum...Seyahatimizin uzerinden aylar gecti ama benim bu sehre duydugum duygusal bag bir turlu kopmadi. Geziden binlerce fotograf ayikladim, pek cogunu "sil"mekten cekinmezken Hanoi'ye dair birbirinin aynisi resimlere bile dokunamadim sanki bir dahaki sefere kadar elimde yegane kalan anilar onlarmis gibi oyle bir bag kuruldu sehirle aramda...Ve bu etkilesim ilk gun ilk dakikada basladi...O yuzden bu yaziyi her ne kadar ozenle yazmaya calisacak da olsam, eksik kalacagini ve gercekten hissettigim bu garip bagi tam olarak anlatamayacagini biliyorum. O yuzden aklima geldigi gibi, herhangi bir sira ve icerik gozetmeden basliyorum...

Sehir hakkinda kisa bilgilerle baslayalim. Hanoi...

...Vietnam'in baskenti
...Kelime anlami "Nehirler Arasindaki Sehir"

...Vietnam kurtulus savasinin bas aktoru. Zira hem Fransizlara (1946-1954) hem de Amerikalilara (1959-1975) karsi verilen ulkenin bagimsizlik mucadelesi Ho Chi Minh onderliginde bu sehirden baslamis. Amerikan isgaline karsi guney sehirlerinin mucadele etmeden teslim olmalari, buna karsin Kuzey sehirlerinin gerilla hareketini baslatarak onca guclu silah ve yokedici maddeye karsi derme catma askeri gucleriyle karsi koymalari ve nihayetinde ulkeyi bagimsizligina kavusturmalari bugun bile kuzeyin yerlilerince bir gurur kaynagi olarak anlatiliyor.

...Merkez 6 semtten olusuyor. Butun semtler rahatlikla yuruyerek gezilebilir. Mesafeler o acidan cok uzak sayilmaz. Ama yoruldugunuz anda merak etmeyin, siz daha elinizi kaldirmadan yaninizda bir Xe om belirecek ve sizi istediginiz yere sip diye goturecektir. Eger sehirde sadece bir kac gununuz varsa, bu semtlerden Old Quarter, French Quarter ve Hoam Kiem Lake civarlarina oncelik vermenizi tavsiye ederim.

...Tarihten bahsetmisken Ha Noi'nin bu sene 22 Ocak'ta 1000 yasina bastigini da belirtelim.

Konaklama

Ha Noi vaktinizin cogunu disarda gecirmek isteyeceginiz sehirlerden biri ve otele dondugunuzde de yerel bir isletmenin size yasatagi deneyimi kacirmamak adina benim onerim Old Quarter'daki orta sinif otellerden birini tercih etmeniz. Bizim kaldigimiz oteli gonul rahatligiyla tavsiye ederim.

Yeme & Icme Onerileri

Lafi uzatmayalim:

Cennete hosgeldiniz!

.

Hangi birinden baslasam anlatmaya bilmiyorum. Aksam ustleri cikan ve el arabalarinda satilan Bahn Mi'den, sabahin 7:30'unda uzun bir kuyrugun ucunda beklestigimiz Pho'ya; piserken yaydigi inanilmaz kokuya dayanamadigimizdan Old Quarter'in muhtelif esnaf lokantalarinin birinden cikip oburune girmemize sebep olan Bun Cha'dan, masaya getirilen malzemelerle kendin pisirdigin Cha ca'ya; tarihi evlerde konumlanmis birbirinden muhtesem Fransiz-Vietnam fuzyon mutfaklarindan, Tamarind Cafe'nin gunun her saati ictigimiz - kelime anlamiyla bagimlilik yaratan - meyve sularina kadar aklima pek cok tad geliyor. Bu tadlari bize sevdiren lokantalardan hangi birini yazsam?!?!?!Secmek cok zor ama ne yapalim...

.

And the Oscar goes to....

Bun Cha: Rice vermicelli with barbecued pork and vegetables in a beef broth - Haslanmis et suyundan yapilan corba. Icine tel sehriye, mangalda pismis kofte, taze sebze ve otlar ekleniyor.

Bun Cha Nem Ran - 20B Pho Ta Hien - esnaf lokantasi~feci ucuz~ogle saatlerinde esnafla omuz omuza ziyafet

.

Pho: Beef noodle soup - Et suyuna corba, icine az haslanmis et parcalari ve taze otlar konarak servis yapiliyor. Duzeltiyorum: Otlar genellikle demet halinde masada duruyor, kendiniz yerken koyuyorsunuz.

Pho Gia Truyen - 49 Bat Dan - esnaf / isci lokantasi~feci ucuz~sabah 7-8 arasi giderseniz en hareketli zamanini yakalayabilirsiniz.

Bahn Mi: French baget'in Vietnam'da piseni - Fransa'da bu kadar lezzetlisini tatmadik gerci :)

Old Quarter'daki bilimum sokak koseleri, ozellikle aksam 4 sulari tazeleri cikiyor.

.

Cha ca: Fish grilled with turmeric and dill, served with noodles and peanuts. - Zerdecal ve dereotuyla hazirlanan bir balik yemegi. Noodle ve dovulmus yerfistigi ile servis yapiliyor.

Cha Ca Thanh Long - 31 Pho D Thanh - restoran~ucuz~oglen ve aksam saatlerinde acik

French Cuisine: Biz Vietnam'da cogu ogunumuzu sokak tezgahlarinda veya esnaf lokantalarinda gecirdik. Ancak sehrin uluslararasi ununu sonuna kadar hakeden, esine hem lezzet hem servis acisindan ancak bol yildizli restoranlarda rastlayacaginiz, temel Fransiz mutfagini Vietnam malzemeleriyle birlestiren gurme restoranlarini mutlaka denemelisiniz. Fransiz egemenligindeki yillarin kuzey Vietnam uzerindeki kalici etkilerinden birisi sehrin muhtesem mimarisi ise digeri de mutfak kulturu olsa gerek.

Green Tangerine -48 Pho Hang Be~restoran~pahali~oglen ve aksam saatlerinde acik~ sefin tadim menusu ozellikle tavsiye edilir!

Le Tonkin - 14 Ngo Van So~restoran~pahali~aksam yemeginde ortam sahane oluyor

Taze Meyve Sulari: Eger bana caktirmadan icten ice alt tarafi meyve suyu canim, ne onemi var diyorsaniz size sadece Ha Noi'deki ilk sabahinizda Tamarind Cafe'ye gitmenizi ve taze meyve sulari menusune bir goz atmanizi oneriyorum...

Tamarind Cafe - 80 Pho Ma May - restoran/cafe~pahali~sabahin korunden geceyarisina kadar acik ve ayrica ucretsiz wireless var!

.

Fiyat bilgileri - Tercihiniz ister esnaf lokantalari, ister gurme restoranlar olsun Vietnam genel olarak yeme icme soz konusu oldugunda cok ucuz bir ulke. Yani rahatlikla "mönüyü getir" diyebilirsiniz garsona...Nitekim biz cogu zaman oyle yaptik...Yemek saatlerini sonsuz bir rituel gibi yavas ve uzun tuttuk ki aklimizda cok isteyip de tatmadigimiz bir sey kalmasin.

feci ucuz ~ kisi basi 45 cent - 1,5 dolar arasi

ucuz ~ kisi basi 2 - 4 dolar arasi

pahali ~ kisi basi 10-15 dolar ve ustu

Yeme icme onerilerine son vermeden Ha Noi'nin café kulturunden bahsetmem gerekiyor.

Fransiz kolonisi oldugu yillardan kalma bir aliskanlikla Vietnam'da oldukca yerlesik bir café kulturu var. Ha Noi bu kulturun merkezi olarak biliniyor. Vietnamlilar genel olarak kahve icmeye cok duskunler ve kahvelerini aci derecesinde koyu kivamli, sicak ya da soguk aliyorlar. Kahvenin lezzeti bagimlilik yaratacak olcude. Biz epey sicak bir mevsimde orada oldugumuzdan durmadan buz gibi sutlu Vietnamese Iced Coffee ictik. Unutmadan kahveye eklenen bildigimiz sut degil, konsantre sut (condensed milk). Sehre yayilmis binlercesi arasindan bizim denediklerimiz ve gun icerisinde soluklanmak icin cogu zaman bir kac kere ugradiklarimiza gecmeden bir uyarida bulunmak istiyorum. Eger cok sert kahve icmeye alisik degilseniz (kiyaslama olcusu: Turk kahvesi Vietnam kahvesinin yaninda sert bile sayilmaz) sutsuz cha phe da'dan uzak durun! Onun yerine bizim gibi cha phe sua da icebilirsiniz. Sua yani konsantre sut kahvenin aciligini kiriyor ve icimi daha kolay hale getiriyor.

Cafe Pho Co: Old Quarter'da Hang Gai Sokaginin baslarindaki hediyelik esya satan dukkanin (11 Pho Hang Gai) icine girin, sag taraftaki karanlik koridordan yuruyun bir avlu /bahceye varacaksiniz. Yasli Vietnamlilarin satranc oynadiklari, tavuklarin etrafta kosturdugu bu bahceden ust kata dogru uzanan merdivenleri cikmaya basladiginiz anda sehrin butun gurultusunun, kargasasinin geride kaldigini farkedeceksiniz. En ust kata vardiginizi sandiginizda avluya bakan kisimda duvara yakin bir merdiven daha oldugunu farkedin ve onu da tirmanin. Bu esnada bu cafe'nin sahibi ailenin yakinlarina adanmis bir tapinagin yanindan gececeksiniz. En son vardiginiz cati katinda terasa dogru yuruyun ve pesinizden yetisen garsona manzaradan gozunuzu alabilirseniz siparisinizi verin :))

Cafe Lam: Ha Noi'nin en populer sanat cafelerinden. Bir seyler icerken etraftaki resimlere bakabilir, yanda yapilan dedikoduyu tahmin etmeye calisabilirisiniz. 60 Pho Nguyen Huu Huan.

Hapro Coffee Kiosk: Hoan Kiem golunun kiyisindaki konumu fevkalade. Kahvenizi icerken gol kiyisinda tur atan yasli genc Vietnam'lilari izlemek icin ideal. Aksamustleri cok kalabalik oluyor. Pho Le Thai To.

.

Mai's Cafe: Vietnamin drip kahvesinin bagimlilik yaratabileceginden bahsetmistim. Mai's Cafe'den eve goturmek uzere kahve cekirdegi alabilirsiniz. Yalniz biraz sabirli olmak gerekebilir. Tarihi kahve cekerinin onunde uzun kuyruklar oluyor zati. 96 Pho Le Van Huu (French Quarter).

Todo sobre mi Ha Noi...

Ha Noi yuruyerek yasamaniz gereken bir sehir. Sabahtan aksama kadar yurumelisiniz. Belki arada bir cyclo veya xe om keyfi yapabilirsiniz ama ancak ve ancak "artik bir adim daha atamam" dediginiz anda sehrin nabzini yakalamaya yaklastiniz demektir. Cunku hayatin "kelime anlamiyla" sokaklarda yasandigi bir sehirdesiniz. Tum ogunlerin sokakta kaldirimlara serilen ortulerin ustunde yendigi... alisverisin caddelere sokak aralarina dagilan yuzlerce binlerce seyyar satici vasitasiyla yapildigi... ickinin - duzeltiyorum - bia hoi'nin sokak koselerinde yerden uzunlugu ayak bilegini gecmez taburelere tunenerek icildigi...her bir meslek grubunun bir sokaga ismini verdigi (mesela mezar tascilari sokagi, demirciler sokagi, tuhafiyeciler sokagi vs vs)...saclarin sokak berberlerince kesildigi...manikurun bile kaldirimlarda yapildigi...daha saymali miyim bilmiyorum :)

Yuruyus oncesi kucuk bir uyari - kaldirimdan caddeye adiminizi attiginiz anda yayalar, bisikletliler, cyclo suruculeri, az da olsa arabalar ve -en cok da- motorsikletliler arasindan kazasiz belasiz gecmek icin suyun ustunde yuruyor gibi davranmaniz gerekiyor ama merak etmeyin tum bu kargamasaya, gurultuye, bas dondurucu hareketlilige alismak bir kac saatten fazlasini almiyor. Ama yine de -ustelik omrunun 26 senesini Istanbul'da bi yakadan obur yakaya gidip gelerek gecirmis birisi olarak - dunyada esine rastlamadigim derecede yogun ve hareketli bu trafige ragmen hic kimsenin kimseye sinirlenmemesi, kaza anlarinda bile kimsenin sesini yukseltmemesi de insani ayrica hayrete dusuruyor.

Gez & Gor Onerileri...

*Ho Chi Minh Mausoleum'da Uncle Ho'yu ziyaret. (en son giris 10:15'de~Pts/Cu kapali) *Acik hava semt pazarlari. Benim onerilerim: Dong Xuan Market & Pho Gia Ngu Food Market *Bia Hoi keyfi. Bia Hoi'nin hafif icimi sebebiyle kolay sarhos olabilirsiniz o yuzden dikkat! Panzehiri de taze taze Pho icmek :) *Hoan Kiem golunun etrafinda yurumek, kiyisindaki banklardan birine oturup sehrin akisini izlemek, Hapro Coffee Kiosk'da kahve molasi vermek.

*Cyclo turuna cikmak. Cyclo driver'lari yarim ya da tum gunlugune kiralamak mumkun. Pazarliga acik olduklari muhakkak ama insafli olmakta fayda var cunku hem epey zor bir is yapiyorlar hem de bunca fakirligin oldugu bir ulkede paranizin havaya gitmeyecegini biliyorsunuz. *Temple of Literature'i ziyaret, ardindan KOTO'da yemek molasi. KOTO'nun hikayesi icin buraya. *Biraz da alisveris - Vietnam'in cogu daglarda yasayan 54 etnik grubunun el yapimi eserlerini fair trade almak icin: Craftlink ve 54 Traditions Gallery.

ve son olarak...

Ha Noi Sanat Galerileri - veya LP tabiriyle: Surviving a Ha Noi Art Attack :)

Acikcasi bu geziyi planlamadan once Ha Noi'deki hareketli sanat ortamindan bihaberdim. "Ah bi Hanoi'ye gitsem de o galeri senin bu galeri benim gezsem" gibi bir dusuncem de olmadi dolayisiyla :) Ama bu muhtesem sehirde olanca yapilacak sey varken biz gunde bir kac saatimizi galeri gezmeye ayirdik. Bunun iki sebebi var: bir tanesi farkli ulkelerde uc bes galeri gezmisligim arasinda beni en cok alici yerine koyup adam gibi vakit ayiran, koleksiyon tanitan, muhtemelen satin alma potansiyelimi kestiremediginden gayet ilgili davranan galeri sahipleri/calisanlari, digeri de tum bu galeri hopping arasinda pek cok yerel insanla Vietnam'in halihazirda taninmis ve gelecek vaad eden sanatcilari, sanat tarihi ve kulturel gelisimi konusunda birebir konusabilme imkani dogmasi. En azindan asagidaki galerilere (zaten cogu ya ayni ya birbirlerine paralel sokaklarda) ugramanizi siddetle tavsiye ederim.

Sokak aralarina yayilmis sanat atolyelerinde pek cok bilindik tablo Ha Noi'li genc ressamlar tarafindan kopyalanmakta. Eger evinizde ustaca yapilmis bir Van Gogh reproduksiyonu gormek isterseniz Old Quarter'in ara sokaklarindaki atolyelerden (adrese gerek yok kacirmaniz imkansiz) $35-40 civarina tablolar alabilirsiniz. Vietnam'li ressamlarin orjinal tablolari ise binlerce, onbinlerce dolara rahatlikla ulasabiliyor. Asagidaki galeriler sadece orjinal eser satanlar...

Apricot Gallery ~ 40B Pho Hang Bong Mai Gallery ~183 Pho Hang Bong Thang Long Gallery~41 Pho Hang Gai West Lake semtinde yer alan Art Vietnam ~30 Hang Than